Wat is boerennatuur?

Wat is eigenlijk nog “natuur” in Nederland? Met die vraag opent het boek Canon van de Nederlandse boerennatuur van schrijver Dick de Vos. Aan ons vertelt hij dat dit geen simpele vraag is.

De Vos plaatst zichzelf tussen twee uitersten. Aan de ene kant zeggen mensen: er is geen natuur meer, omdat alles door mensenhanden is veranderd. Aan de andere kant zijn er mensen die vinden dat alles natuur ís, ook de stad, omdat mensen zélf natuur zijn. De Vos plaatst zichzelf daartussenin. Hij noemt iets natuur als planten en dieren er hun gang kunnen gaan: “of dat nu in de duinen is of tussen stoeptegels in de stad”.

50 soorten, 50 verhalen

In zijn nieuwste boek, Canon van de Nederlandse boerennatuur, neemt De Vos je mee langs 50 dieren en planten die elk een aspect van natuur in het boerenlandschap belicht. Daarmee maakt hij ook duidelijk hoe kwetsbaar de rijkdom van ons boerenland inmiddels is geworden.

Het boek is geen opsomming, maar een reis langs herkenbare beelden van het platteland en de verhalen daarachter. Veel mensen denken bij boerennatuur aan grazende schapen in de wei. Toch komen die dieren hier oorspronkelijk niet vandaan. Schapen evolueerden ooit in het berggebied bij Irak en Turkije, waar ze leerden om aan wolven te ontsnappen door de bergen in te klimmen. Zo’n 7000 jaar geleden werden ze door de eerste boeren naar de Nederlandse weiden gebracht.

Of neem de aardappel, ooit uit Zuid-Amerika gehaald en naar onze Nederlandse akkers en borden gebracht. Toen deze bergplant, die goed paste bij het koele Nederlandse klimaat, naar Nederland kwam, waren veel boeren wantrouwig. Een nieuw gewas brengt namelijk onzekerheden met zich mee en dat kon leiden tot een mislukte oogst. Toch begonnen boeren de aardappel te verbouwen en inmiddels is hij niet meer weg te denken uit Nederland. Wat opvalt in de voorbeelden van Dick de Vos, is hoe ooit geheel nieuwe toevoegingen aan de landbouw zijn uitgegroeid tot symbolen van het Nederlandse boerenland.

Blik vooruit

Het gesprek over boerennatuur raakt ook aan bredere vragen over de voedselproductie in Nederland en de toekomst hiervan. De Vos benadrukt: “er is al veel in beweging en innovatie, creativiteit en meebewegen met verandering vormen de sleutel.” Hij wijst op inspirerende ontwikkelingen zoals strokenteelt, voedselbossen, vlechtheggen, zilte teelt, en stadslandbouw. Ook burgers hebben hierin een belangrijke rol: bewuster eten, minder verspillen en de meerprijs betalen voor voedsel dat natuurvriendelijk en lokaal is geproduceerd.

Verder noemt De Vos nog een voorbeeld uit België: “supermarkten hebben daar speciale schappen met producten van boeren uit de omgeving. Dit zou een geweldige stap zijn in Nederland!” Zijn boodschap is helder: er gebeurt al veel en er kan nog veel meer als we samenwerken, begrip tonen en vooral blijven kijken naar wat wél kan.

Opnieuw leren kijken

Met Canon van de Nederlandse boerennatuur nodigt Dick de Vos je uit om opnieuw te leren kijken naar je omgeving. Het boek is daarmee niet alleen een eerbetoon aan het landschap, maar ook een oproep tot betrokkenheid en begrip voor de natuur en de positie van de boer. “Pas als we de natuur weer leren zien, kunnen we haar laten bloeien.”

Winactie

Wil jij het boek ‘Canon van de Nederlandse boerennatuur’ winnen? Maak dan een foto van een stuk landschap uit jouw eigen omgeving, dat voor jou kenmerkend is voor natuur. Dit kan een moestuin zijn, bloemrijke akkerrand in de buurt of misschien het park waar je elke ochtend wandelt. Vertel ook kort waarom je juist die plek hebt uitgekozen. Stuur je foto en korte toelichting naar hallo@boerenbuurmetnatuur.nl, meedoen kan tot 7 december.